Droomstaat
Willem Brakman, die pas op zijn 39ste als auteur debuteerde en een kleine honderd boeken uitbracht, overleed op 85-jarige leeftijd. Een kleine levendige groep enthousiastelingen heeft zich verenigd in de Brakmankring, een vereniging die Brakman bij zijn leven graag bezocht. Wie die kring googelt vindt een rijke site met allerhande informatie over Brakman en zijn werk. Het maakt dat de auteur, die in zijn tijd zoveel lezers had, nog niet is weggezonken in de bovenkamers van enkele mistroostige literatoren.
Willem Brakman, die pas op zijn 39ste als auteur debuteerde en een kleine honderd boeken uitbracht, overleed op 85-jarige leeftijd. Een kleine levendige groep enthousiastelingen heeft zich verenigd in de Brakmankring, een vereniging die Brakman bij zijn leven graag bezocht. Wie die kring googelt vindt een rijke site met allerhande informatie over Brakman en zijn werk. Het maakt dat de auteur, die in zijn tijd zoveel lezers had, nog niet is weggezonken in de bovenkamers van enkele mistroostige literatoren.
Door
Merijn Schipper
Hoewel
vrijwel jaarlijks een werk van hem uit het stof wordt getrokken
(momenteel zijn nog twee publicaties van
hem met brieven en essays in
omloop) lijkt de auteur langzaam de vergetelheid in te glijden. Bij
de gemiddelde boekhandel staan nog minder van zijn titels op voorraad
dan van Reve. Het feit dat de meeste boeken van Brakman niet meer in
omloop worden gehouden is waarschijnlijk een direct gevolg van de
vraag naar zijn werk.
Gelukkig
kun je nu bij je boekhandel terecht voor De
verhalen.
Een kloeke, vuistdikke gebonden uitgave met een enthousiasmerend
voorwoord van Volkskrant-redacteur en literair criticus Arjan Peters.
Peters weet in vier bladzijden het beeld op te roepen van een
'geestig observator, een getalenteerde fantast, maar bovenal een
begaafd herinneraar'. Net als Proust, op wiens sterfdag Brakman
geboren werd.
Veel
verhalen blikken dan ook terug op zijn jeugd, vakanties van vroeger,
een oude tante en ga zo maar door. Hoewel de herinnering een van de
grote thema’s uit zijn werk mag zijn, is het mysterie ook
belangrijk. Mysteries hebben altijd iets onbevredigends: er is nooit
een laatste woord, een sluitsteen, een wetenschappelijke verklaring.
Het komt op interpretatie aan en daarvoor vraagt Brakman om een
beetje met hem mee te denken en de wereld die hij geschreven heeft
verder op te bouwen.
Zo
vergt het verhaal 'Een zeker onbehagen' een paar lezingen of
overdenkingen om het helemaal te snappen. De ruimte lijkt
veranderlijk: de werkelijkheid zoals de hoofdpersoon hem waarneemt
komt niet overeen met de waarneming van andere personages. Het
verhaal krijgt daardoor iets van een droomstaat. In het verhaal
‘Engel’, een van de favorieten van Peters, daalt er bijvoorbeeld
een grote naar vis stinkende vogel in een park neer – is dit een
engel, een boodschapper?
Niet
altijd zijn de personages aimabel. 'De gegoeden' gaat het over een
man die de kinderen van Gerrit Slagter, een oud-studiegenoot, de
schrik aanjaagt tijdens zijn vakantie bij het Wekeromse Zand vanwege
een fiks ressentiment tegen zijn geluk, zijn welgesteldheid en zes
kinderen. De man vertelt ze over een enge reus in het bos die wel een
kindje zou lusten, of springt uit de struiken met een duivelsmasker
op. Wanneer mevrouw Slagter hem tijdens een koffiebezoek ermee
confronteert, geeft hij grif toe dat hij Gerrit een hak wil zetten,
en onderwijl blijven beide partijen heel beleefd. Het maakt dat je op
het puntje van je stoel en met enige verbazing door de zinnen schiet,
terwijl je je afvraagt waar dat nu allemaal vandaan komt.
Dit
is iets wat Brakman zo interessant maakt. Vaak wordt het mysterie van
het voorafgaande of wat zich nu werkelijk afspeelt niet geheel
opgelost. Het maakt dat de verhalen je nog lang bezighouden nadat je
ze gelezen hebt. Je kunt geen portaalflat inlopen zonder je af te
vragen of jouw waarneming overeenstemt met die van de bewoners, bij
het Wekeromse Zand ben je op je hoede en je speurt vijvers af, op
zoek naar grote, naar vis stinkende vogels.
Gepubliceerd in de Boekenkrant!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.